---

• Nog steeds liturgische formulieren?

• Nieuw taalkleed voor de formulieren

• Uitgelicht: Doopformulier 3

• Omnummertabel 

---

Formulieren: waarom en waartoe?

• Formulieren zijn teksten die duidelijk maken dat het op de momenten waarvoor ze bedoeld zijn niet gaat om incidentele gebeurtenissen, die belicht kunnen worden vanuit het moment, maar om momenten waarop de kerk in gezamenlijkheid spreekt en handelt. 

• Formulieren reiken een liturgische structuur aan. 

Is er nog iets meer over te zeggen? Iets genuanceerder, bijvoorbeeld? 
Jazeker! Lees allereerst de toelichting op bladzij 667. En vraag bij het Steunpunt de Notitie Formulieren aan, met ruime aandacht voor achtergronden én een eerlijk verhaal over de voors en tegens. Aanvragen

---

Nieuwe taalkleed 

De formulieren hebben een nieuw taalkleed gekregen. Een algemene opmerking opmerking daarover:  formulieren zijn bedoeld om voorgelezen en aangehoord te worden. De deputaten die zich hiermee bezig hebben gehouden, twee taalkundigen, hebben steeds geprobeerd vanuit de positie van de luisteraar een formulering te kiezen die begrijpelijk is en recht doet aan de bedoeling van de vroegere teksten.

---

Uitgelicht

Aan de hand van doopformulier 3 wordt duidelijk hoe dit hertalen in het werk ging, en wat het resultaat is. De deputaten:  

We hebben in alle formulieren ‘…Heer Jezus Christus…’ voorzien van een komma na ‘Heer’ (om een rust aan te geven) of de volgorde veranderd in bijvoorbeeld ‘…Jezus Christus, onze Heer…’ , ook al wijken we daarin af van de Nieuwe Bijbelvertaling. (Voor)lezing zonder komma laat de mogelijkheid open voor de gedachte dat wij naast Jezus Christus nog een of meer H/heren erkennen.

Door Mat. 28:18,19 te citeren is de onduidelijke verwijzing van het laatste ‘hun’ in de indirecte formulering van deze teksten verdwenen.
Even verderop wordt in GK 2006 nogal plompverloren een uitspraak van Paulus over de doop gepresenteerd. In GK 2017 wordt dat citaat kort ingeleid om de context waarin Paulus die uitspraak deed duidelijk te maken. Dat schept (meer) duidelijkheid.  
Meteen daarna staat in GK 2006: ‘Ook de kinderen mogen delen in dit geheim, …’, waarbij je je kunt afvragen wat er zo geheim is aan wat Paulus schrijft. Dat wordt niet duidelijk gemaakt. Onze formulering: ‘Ook voor de kinderen geldt dit, …’ laat aan duidelijkheid niets te wensen over.

De conclusie ‘Dus stonden ook de kinderen onder Gods belofte en opdracht’ wordt sterker door Paulus’ uitspraak in 1 Kor. 10:2 aan te halen en duidelijker door de huidige formulering.|
Het daarop volgende citaat uit Kol. 2:11,12 wordt in GK 2017 voorzien van een context en wint daardoor aan duidelijkheid.
De verwijzing ‘Zo’ in ‘Zo heeft de kerk sinds de dagen van de apostelen ook aan de kinderen de doop bediend.’ is onduidelijk en incompleet. Vandaar dat we gekozen hebben voor ‘Vanuit die achtergrond’ en worden ook de volwassenen genoemd, zelfs als eersten.


Wat vinden 'mensen uit het land' van het resultaat? 

Marten:

Inmiddels heb ik driemaal het nieuwste doopformulier 3 gebruikt. Het is een mooi, eigentijds geformuleerd en beknopt formulier. De verbeteringen ten opzichte van de editie 2006 doen er toe. In ‘Heer Jezus Christus’ vond ik ‘Heer’ altijd al teveel als een vlak ‘meneer’ klinken; nu is de betekenis duidelijk. Zo heeft ook het slot van het onderwijzend gedeelte aan duidelijkheid gewonnen. Dat de samenvattende zin over de uitleg van de kinderdoop nu begint met ‘vanuit die achtergrond’, en dat diezelfde zin nu 'volwassenen en kinderen' noemt, maakt simpel maar fraai expliciet dat kinderen om hun ouders bij Gods verbond horen. 

Ik vind het een goede zaak dat we bij de bediening van de sacramenten formulieren (blijven) gebruiken. Dat voorkomt eenzijdigheid door persoonlijke voorkeuren van voorgangers. Het is jammer als de mogelijkheid tot afwisseling die tegenwoordig bestaat, functioneert als een open deur voor nog meer variaties maar dan van mindere kwaliteit.

Wouter:

Wat mij opvalt ten opzichte van het oude formulier is het heldere taalgebruik! De schrijvers bedienen zich van een modern taalregister dat oud en jong kan aanspreken. De lastige constructies zijn opnieuw geformuleerd tot toegankelijke zinnen die de diepgang van het sacrament dichter bij de hedendaagse kerkganger brengt. Sommige woorden en zinnen rieken misschien nog steeds naar de taal van weleer, maar nieuw gekozen woorden kunnen ook tot een spannende theologische discussie leiden, bijvoorbeeld over de vraag of een pasgeborene 'schuldig' is.

---

Omnummeren

Wat uit het oude Gereformeerd Kerkboek staat waar in het nieuwe (of in het Liedboek)?

Je vindt het in de omnummertabel

---

In de volgende aflevering van Gereformeerd Kerkboek 2017 - Aan de Slag kijken we naar 'orden van dienst'. 

Eerdere afleveringen van Gereformeerd Kerkboek 2017 - Aan de Slag zijn hier te vinden.